Lezing: Humor en misverstanden in de geschiedenis
Bij een onderzoek naar humor in de geschiedenis stuitte ik op het probleem dat er veel hardnekkige misverstanden bestaan, die zelfs in schoolboekjes terug te vinden zijn. De middeleeuwers dachten echt niet dat de aarde plat was en Luther heeft zijn stellingen nooit op een kerkdeur gespijkerd. Het opvallende is dat de meest hardnekkige misverstanden gaan over dezelfde onderwerpen waar veel humor over is gemaakt.
Neem bijvoorbeeld de guillotine. Doctor Guillotin heeft niet de guillotine uitgevonden en het was niet een poging om mensen op een wrede manier terecht te stellen. Als afgevaardigde in de Nationale vergadering deed Guillotin het voorstel dat doodvonnissen op een humane manier door een machine moesten worden uitgevoerd. De guillotine is niet eens een Franse uitvinding; dergelijke apparaten waren in de Middeleeuwen al in Duitsland en Engeland gebruikt
Over de guillotine worden ook vrij veel moppen verteld:
Een priester, een edelman en een verlichte filosoof worden ter dood veroordeeld. De priester wordt het eerst naar voren gebracht. “Hebt u nog laatste woorden?” vraagt de assistent van de beul.“Ik geloof in de ene en ware God en die zal mijn ziel redden,” zegt de priester. Hij gaat liggen op de plank en de bijl valt - en stopt vijf centimeter boven zijn nek. “Een wonder, een wonder!“ roept de bijgelovige menigte.
Een lid van het Comité de salut Public oordeelt dat het oneerlijk zou zijn als iemand twee keer de angst voor de valbijl moet ondergaan en de priester wordt teruggebracht naar de gevangenis. De Edelman is aan de beurt. “Heeft u nog laatste woorden?” Met welluidende stem roept de graaf: “Leve Frankrijk!” Hij gaat op de plank liggen en de beul hijst het mes omhoog. Hij haalt de hendel over, het mes komt naar beneden - en opnieuw stopt het met een scherp geluid vlak boven de nek van de graaf. Hij wordt teruggebracht naar de gevangenis.
Nu is het de beurt van de filosoof. “Heeft u nog iets als laatste woorden?” De filosoof staart naar het apparaat en zegt niets. De beul port hem in zijn zijde en hij schrikt op. “Ja zeker”, zegt de filosoof, “ik heb gezien wat er aan de hand is. U hebt een blokkade in het ontkoppelingsmechanisme maar ik kan het zo verhelpen.”
Ik zal tijdens de lezing een paar periodes uit de geschiedenis behandelen en illustreren met moppen; dan zal ik meteen vertellen, welke misvattingen daarmee te maken hebben. Dat laatste kun je beschouwen als een korte cursus door de geschiedenis, waar je hoort hoe hel wèl zat.
Zoals gebruikelijk zullen er plaatjes worden vertoond. Er mogen vragen worden gesteld.
En er mag gelachen worden.
Neem bijvoorbeeld de guillotine. Doctor Guillotin heeft niet de guillotine uitgevonden en het was niet een poging om mensen op een wrede manier terecht te stellen. Als afgevaardigde in de Nationale vergadering deed Guillotin het voorstel dat doodvonnissen op een humane manier door een machine moesten worden uitgevoerd. De guillotine is niet eens een Franse uitvinding; dergelijke apparaten waren in de Middeleeuwen al in Duitsland en Engeland gebruikt
Over de guillotine worden ook vrij veel moppen verteld:
Een priester, een edelman en een verlichte filosoof worden ter dood veroordeeld. De priester wordt het eerst naar voren gebracht. “Hebt u nog laatste woorden?” vraagt de assistent van de beul.“Ik geloof in de ene en ware God en die zal mijn ziel redden,” zegt de priester. Hij gaat liggen op de plank en de bijl valt - en stopt vijf centimeter boven zijn nek. “Een wonder, een wonder!“ roept de bijgelovige menigte.
Een lid van het Comité de salut Public oordeelt dat het oneerlijk zou zijn als iemand twee keer de angst voor de valbijl moet ondergaan en de priester wordt teruggebracht naar de gevangenis. De Edelman is aan de beurt. “Heeft u nog laatste woorden?” Met welluidende stem roept de graaf: “Leve Frankrijk!” Hij gaat op de plank liggen en de beul hijst het mes omhoog. Hij haalt de hendel over, het mes komt naar beneden - en opnieuw stopt het met een scherp geluid vlak boven de nek van de graaf. Hij wordt teruggebracht naar de gevangenis.
Nu is het de beurt van de filosoof. “Heeft u nog iets als laatste woorden?” De filosoof staart naar het apparaat en zegt niets. De beul port hem in zijn zijde en hij schrikt op. “Ja zeker”, zegt de filosoof, “ik heb gezien wat er aan de hand is. U hebt een blokkade in het ontkoppelingsmechanisme maar ik kan het zo verhelpen.”
Ik zal tijdens de lezing een paar periodes uit de geschiedenis behandelen en illustreren met moppen; dan zal ik meteen vertellen, welke misvattingen daarmee te maken hebben. Dat laatste kun je beschouwen als een korte cursus door de geschiedenis, waar je hoort hoe hel wèl zat.
Zoals gebruikelijk zullen er plaatjes worden vertoond. Er mogen vragen worden gesteld.
En er mag gelachen worden.